Δραστηριότητες επί της πανδημίας

Οι λέξεις έχουν κι άλλο φλούδι

πάρα μέσα

όπως τα μύγδαλα

κι η υπομονή.

 

            *

 

Μέσα στον άγριον άνεμο

ψηλά, ψηλά,

απ’ το ύψος του λευκότερου γλάρου – 

ελευθερία.

 

Οι αναγνώστες του μπλογκ μου στα αγγλικά ξέρουν κιόλας ότι αυτό ήταν το πρώτο καλοκαίρι από το 1996 που δεν επισκέφτηκα την Ελλάδα. Προσπάθησα πάντως να αναζωογονηθώ μέσω των τριών μπλογκ που έγραψα για μια φαντασιακή εκδρομή στην πατρίδα σας. Κι όντως, όταν έληξαν τον Ιούλιο τα γενικευμένα περιοριστικά μέτρα, κατάφερα να περάσω μια εβδομάδα στο Γιόρκσιρ, όπου μεγάλωσα και που το αγαπάω πολύ. Επρόκειτο για τις πρώτες μου διακοπές εκεί από το 1985! Δεν πιστεύω ότι αντάλλαξα συνειδητά το Γιόρκσιρ με την Ελλάδα (είναι, άλλωστε, δυνατόν να αγαπάει κανείς ταυτόχρονα δυο χώρες), αλλά τα γεγονότα έχουν τη δική τους ιστορία.

Τα τρία 'Ράιντινγκ' 

 

Αφού επισκεφτήκαμε τους γονείς μου, που είχαν μόλις βγει από τη σχεδόν απόλυτη απομόνωσή τους στο σπίτι στο Ανατολικό Ράιντινγκ (East Riding) του Γιόρκσιρ (ο νομός ήταν παραδοσιακά χωρισμένος σε τρία μέρη – το ‘Ράιντινγκ’ σημαίνει ‘τρίτο’ στη γλώσσα των Βίκιγκς), κατευθυνθήκαμε στο Βόρειο Ράιντινγκ για να περάσουμε μια εβδομάδα σε μικρό εξοχικό σπίτι στην άκρη των Yorkshire Moors. 

Ο ρεικότοπος εκείνος είναι πανέμορφος: υψηλός, ανεμοδαρμένος, αυστηρός, καλυμμένος με ροζ ερείκη και πράσινες φτέρες,  με καλά ποτισμένες κοιλάδες να τον διασχίζουν (οι οποίες λέγονται «Dales» - μια άλλη λέξη των Βίκινγκς). Εδώ βρίσκονται σκορπισμένα κάποια από τα πιο όμορφα χωριά της Αγγλίας. Κι επίσης όμορφη και δραματική είναι η παράκτια γραμμή: από τους γκρεμούς του Φλάμπρο (Flamborough) σε αυτούς του Γουίτμπυ (Whitby) και του Στέιθς (Staithes). 

Yorkshire Moors

Μέχρι την Μεταρρύθμιση το Γιόρσκιρ ήταν αξιοσημείωτα θρήσκο. Σε πολλά μέρη εντοπίζονται τα ερείπια και τα απομεινάρια σπουδαίων μοναστηριών: αυτές οι μονές έθρεψαν κάποιους από τους πιο σημαντικούς Άγγλους αγίους: όπως κι ο άγιος Αίλρεντ (Aelred) στο Ρίβο (Rievaulx), ο άγιος Τζεντ (Cedd) στο Λάστινγχαμ (Lastingham), η αγία Χίλντα (Hilda) στο Γουίτμπυ. Στο Γουίτμπυ ξεκίνησε τον έβδομο αιώνα κι η αγγλική ποίηση, όταν η Χίλντα αποφάσισε να ενθαρρύνει το ποιητικό χάρισμα του ποιμένα Κάιντμον (Caedmon). Καθώς ταξιδεύαμε στην περιοχή αυτή, άρχισε να παίρνει σχήμα μία ιδέα για να γράψω ένα βιβλίο για τα βήματα της Χριστιανοσύνης στο Γιόρκσιρ: μόλις τελειώσω τη μεγάλη λίστα των ελληνικών πρότζεκτ μου.

Γουίτμπυ - μονή της Αγίας Χίλντας

Λάστινγχαμ - ίδρυση από τον Άγιο
Τζεντ

 

Περάσαμε υπέροχα στο βορρά. Αλλά τίποτε δεν επανορθώνει πραγματικά την απουσία του ελληνικού καλοκαιριού: των μικρών θαυμάτων του και των αρωμάτων του, της ευκαιρίας να συναντηθώ με φίλους, να κουβεντιάσω με ξένους, να μιλάω καθημερινά τα ελληνικά. Όπως ανέφερα τον Απρίλιο στο προηγούμενό μου μπλογκ, περνάω πολύν χρόνο, αυτό το χρονικό διάστημα σε κάποια πρότζεκτ σχετικά με τον Γιάννη Ρίτσο. Αυτό που φαίνεται τώρα στο προσκήνιο είναι μια ιδιαίτερη συνεργασία: συνεργάζομαι με τον βραβευμένο Άγγλο ποιητή, Ντέιβιντ Χάρσεντ, ο οποίος θαυμάζει τον Ρίτσο από την έκδοση των πρώτων αγγλικών μεταφράσεων τη δεκαετία του 60, για τις καινούργιες διασκευές του των ποιημάτων που έγραψε ο Ρίτσος κατά τη διάρκεια του κατ’οίκον περιορισμού του μεταξύ του 1968 και του 1970. Αυτή την περίοδο ο Ρίτσος έγραψε εξαιρετική ποίηση: συλλογές όπως Επαναλήψεις, 18 λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας, Κιγκλίδωμα, Πέτρες, Χειρονομίες, Διάδρομος και σκάλα, Νύξεις και Χάρτινα Ι. 

Η δουλειά της μετάφρασης (είναι η δουλειά του Ντέιβιντ – εγώ συμβουλεύω μονάχα) χρειάζεται την προσεκτική ανάγνωση των κειμένων και συζήτηση για τη σημασία (-ίες) του ποιητή. Τη φωνή του Ρίτσου σε αυτή την περίοδο τη βρίσκω πολύ συμπαθή – εν μέρει εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων που αντιμετωπίζουμε κι εμείς σχετικά με τον κορωνοϊό, εν μέρει διότι είμαι κι ο ίδιος σε κακή φυσική κατάσταση αυτούς τους πρόσφατους μήνες. Στην αρχή του μπλογκ αυτού παρέθεσα δυο μικρά ποιήματα που έγραψε ο Ρίτσος καθώς αιρόταν ο κατ’οίκον περιορισμός. Όσο απεγνωσμένος κι αν ένιωθε καμιά φορά ο Ρίτσος, υπάρχει πάντα η ελπίδα της ελευθερίας και η ποίηση μπορεί να είναι μέρος της λύσης. Οι θαυμάσιες μεταφράσεις του Ντέιβιντ θα αρχίσουν να εκδίδονται του χρόνου. Τι μεγάλη απόλαυση που ασχολούμαι με το πρότζεκτ αυτό!

 

Λόγω των εντάσεων που προκάλεσε η Τουρκία, η Ελλάδα ήταν περισσότερο  στον νου μου απ’ ό,τι περίμενα εξαιτίας της απουσίας μου. Ο Κέβιν Φέδερστον κι εγώ οργανώσαμε τη συγγραφή και την αποστολή μιας επιστολής στους Τάιμς και, με παρέα άλλους που τη συνυπέγραψαν, γράψαμε ξεχωριστά άρθρα προς υποστήριξη της Ελλάδας στον βρετανικό και διεθνή τύπο και για συγκεκριμένες δεξαμενές σκέψης. 

Δεν έχω υψηλές προσδοκίες για τη Βρετανική κυβέρνηση (η οποία κρατάει αποστάσεις), αλλά η έκβαση της πρόσφατης συνεδρίασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ήταν καλύτερη ως προς τα συμφέροντα της Ελλάδας απ’ ό,τι περίμεναν κάποιοι από εμάς. Καθώς επανεκκινούν οι εξερευνητικές επαφές (εάν, πράγματι, επανεκκινούν), διακρίνονται δυο σημαντικές δοκιμασίες στον ορίζοντα. Πρώτα, πώς θα αντιδράσει η Τουρκία; Θα στραφεί στις πιο προκλητικές πρόσφατες δράσεις της ή θα συνεχίσει τα «ομαλά» επίπεδα προκλήσεων στο Αιγαίο ή θα σταματήσει πραγματικά να προκαλεί τους γείτονές της; (Η έκδοση του καινούργιου NAVTEX από τους Τούρκους, καθώς και η τουρκική δράση στα Βαρώσια, υπονοεί ότι αυξημένη πρόκληση είναι η προτιμώμενη επιλογή του Ερντογάν.) Και δεύτερον, αν η Άγκυρα επανέλθει στην τακτική των προκλήσεων πώς θα αντιδράσει τον Δεκέμβριο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο; 

Ανάμεσα σε πολλά ασαφή πράγματα δυο πράγματα είναι πεντακάθαρα: οι στρατηγικές φιλοδοξίες του Ερντογάν (καθώς και η εχθρότητά του στη Συνθήκη της Λωζάννης) είναι πραγματικές και η Ευρώπη έχει ανάγκη μιας ανάλογα στρατηγικής απάντησης. Οι Γάλλοι το κατάλαβαν αυτό. Η ελληνική διπλωματία θα πρέπει να παίξει τις επόμενες εβδομάδες έναν πολύ ενεργό ρόλο μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση καθώς και με το ευρύ δίκτυο των συμμάχων της. Αν μη τι άλλο, πρέπει να είναι συναρπαστική και απαιτητική στιγμή για να είναι κανείς Έλληνας διπλωμάτης. Η ελληνική δημοκρατία μόλις έστειλε στο Λονδίνο τον καινούργιο της πρέσβη, κ. Ιωάννη Ραπτάκη.  Του εύχομαι κάθε καλό στην αποστολή του. 

 

Τζων

15 Οκτώβρη 2020